Een steen in de vijver

Een steen die in een vijver plonst. Uitwaaierende rimpels. De waterspiegel die even in beweging komt … om daarna weer snel in het oude patroon verder te stromen.

Een beeld waaraan ik moet denken bij een klacht die ik op veel scholen hoor:
“Het voelt alsof mijn inspanningen weinig opleveren. De rest van de school werkt anders… Ook mijn duo pakt het anders aan… Hoe kan ik dan écht verandering in gang zetten in mijn klas?”

Waarschijnlijk zou je het liefst een golfslagbad zien: één krachtige beweging waardoor het hele systeem op gang komt. Een integrale aanpak waarbij de uitdagingen in één klas worden gezien in relatie tot de hele school en misschien nog wel breder; een aanpak die deel gaat uitmaken van een in elkaar grijpend geheel.

In de praktijk beginnen veranderprocessen bijna altijd klein. Niet bij het grote systeem, maar bij mensen die het belang zien van verandering en die beweging in gang zetten; bij leerkrachten die willen en durven. Bij het stukje invloed wat je wél hebt. Soms alleen op jouw eigen dagen met de groep, omdat je duo andere keuzes maakt.

Een steen in een vijver.

Dat kan schuren en allerlei effecten met zich meebrengen, niet alleen voor leerkrachten, maar ook voor leerlingen. Inconsistent klasmanagement en het ontbreken van een doorgaande lijn in de school zijn bepalende factoren bij het ontstaan en voortduren van groepsdynamische problematiek.

Als je beperkte invloed hebt, komen veranderingen inderdaad vaak langzaam tot stand.

Maar als je consequent werkt vanuit wat wél binnen jouw invloed ligt - routines, verwachtingen, relatie met leerlingen, pedagogische keuzes - dan ontstaat er een beweging die je misschien nauwelijks kunt waarnemen, maar die wel degelijk effect heeft.

• leerlingen die zich veiliger voelen
• een groep die beter tot leren komt
• collega’s die nieuwsgierig worden
• een school die langzaam verandert omdat er iemand begon

Dat is ook echt wat ik zie gebeuren als collega’s de steen in de vijver gooien. Verandering verspreidt zich onvermijdelijk.

Vergeet het golfslagbad. Het leven in en rondom een school is geen afgesloten bassin. Het lijkt meer op een netwerk van vijvers, beekjes en ondergrondse stromen. Het terrein waarop we als school werkzaam zijn, is altijd groter dan wat je ziet.

Dat betekent dat élke steen die je gooit, aan méér raakt dan alleen jouw klaslokaal en dat je handelen meer gevolgen heeft dan je kunt overzien.

Zo heb ik ook zelf het afgelopen jaar weer de hulptrajecten rondom groepsdynamiek beleefd. Stenen gooien in een vijver ... met mooie resultaten, (gelukkig 😊) vaak zichtbaar, maar in ieder geval onzichtbaar.

Mag ik jóu in de komende tijd ook helpen met stenen gooien?