Grenzen stellen aan onveilig leerlinggedrag
Bij mijn werkzaamheden rondom groepsdynamiek in scholen kom ik met regelmaat onveilig leerlinggedrag tegen.
In deze blog wat gedachten over het stellen van grenzen hier omheen.
Met onveilig gedrag bedoel ik niet alleen de bekende omschrijvingen die we in de veiligheidsprotocollen tegenkomen, maar ook de vele kleine gedragingen die samen een veilig en effectief leerklimaat saboteren.
De gevolgen van onveilig gedrag zijn groot.
- Voor het welbevinden van de personen van wie grenzen worden overschreden
- Voor een kansrijke leeromgeving (onveiligheid en exploratie gaan niet goed samen)
- Voor een goede balans in aandacht en zorg voor álle leerlingen in de groep
- Voor de intensiteit van het werk voor de leerkrachten
- Voor de contacten tussen school en thuis
Het valt me op dat we doorgaans snel zijn met duiden van gedrag als ‘over de grens’, maar dat het daarentegen vaak lang duurt voordat er doeltreffend wordt ingegrepen. Ook al is het veiligheidsprotocol op orde, dan nog is er vaak aarzeling om het te gebruiken.
Zien we op tegen de reacties als we gaan handhaven?
- Is het omdat we het intern niet eens zijn over waar de grenzen liggen?
- Hebben we de incidentenregistratie niet goed bijgehouden?
- Willen we als school geen thuiszitter op ons geweten hebben?
- Is het lastig om door te pakken omdat we al veel door de vingers hebben gezien?
- Willen we de leerling sparen omdat we de reden voor het gedrag begrijpen?
- Zitten we om een of andere reden ‘de tijd nog wel even uit’?
- Willen we graag wegblijven bij een ‘negatieve pedagogische’ benadering?
Of … is het omdat we toch vaak onvoldoende beseffen welke gevolgen NIET ingrijpen heeft voor alle betrokkenen?
Wat kan het heilzaam zijn als er adequaat op onveilig gedrag gereageerd wordt. Ik denk dat álle leerlingen er ten diepste op rekenen dat we dit doen. Doen wat gedaan móet worden is een enorme stap richting de veiligheid waarnaar iedereen snakt. Begrenzing kan – mits duidelijk en liefdevol uitgevoerd – een keerpunt zijn in een leven.
- Niet ingrijpen vanuit de emotie ... maar gebaseerd op een aanpak die in de rust overdacht is
- Niet om een leerling af te wijzen ... maar om in verbinding te blijven en samen met het thuisfront de weg te zoeken naar hulp voor de vraag achter het gedrag
- Niet denken dat de schade wel zal meevallen ... maar onder ogen zien wat de effecten zijn
- Niet bang zijn voor het ‘staartje’ van kritiek en andere tegenreacties ... maar beseffen dat niets doen grotere gevolgen heeft
- Niet het probleem bij de leerling leggen ... maar ook nadenken over welke ‘mechanismen’ deze situatie al die jaren gefaciliteerd hebben
Goede educatie en tijdig aandacht geven aan patronen die als voedingsbodem fungeren voor onveilig gedrag, vergroten de kans dat ingrijpen bij de grens minder vaak nodig is.